Kennis en onderzoek voor de mosselproductie (KOMPRO)

Onderzoeksprogramma’s zoals EVA-II  (2000 - 2004) en PRODUS (2009 - 2012) hebben een belangrijke rol gespeeld bij de ontwikkeling van een duurzame mosselsector. Een voorbeeld is de geleidelijke overgang van het opvissen van het mosselzaad van de zeebodem naar de invang van mosselzaad via MosselZaadInvang systemen (MZI’s) in het water.

Project KOMPRO voor de mosselsector

Het nieuwe meerjarige project Kennis en Onderzoek voor de MosselPROductie (KOMPRO) is erop gericht om vragen vanuit de praktijk te verbinden met kennis en onderzoek. Het gaat om kennis die nodig is om de bedrijfsvoering duurzaam te kunnen uitvoeren en kennis over maatschappelijke vragen rondom duurzame mosselvisserij en –kweek. Het uitgangspunt van KOMPRO is dat alle werkzaamheden in onderlinge samenwerking tussen onderzoekers en mosselkwekers worden uitgevoerd.

Dit project is verdeeld in 4 thema’s:

1. Vergunningen en mosselconvenant
2. Kweekpraktijk
3. Strategische vragen t.b.v. maatschappelijk draagvlak
4. Ad-hoc vragen

1. Vergunningen en mosselconvenant

Er is veel kennis en informatie nodig ten behoeve van de vergunningverlening voor visserij op mosselzaad en voor de ontwikkeling en uitvoering van de afspraken binnen het mosselconvenant. Dit convenant is in 2008 gesloten tussen het ministerie van EZ, de mosselsector en natuurorganisaties, met als doel een geleidelijke afbouw van de bodemvisserij in de Waddenzee. Daarnaast geeft het de sector de gelegenheid om alternatieve bronnen van mosselzaad te ontwikkelen. Hiervoor wordt jaarlijks veldonderzoek uitgevoerd om de omvang en dynamiek van de schelpdierbestanden en de natuurlijke vijanden van deze schelpdieren in kaart te brengen. Dit onderzoek wordt deels gefinancierd uit het overheidsprogramma Wettelijke Onderzoekstaken Schelpdieren.

2. Kweekpraktijk

Bij het kweken van mosselen is het belangrijk om zo efficiënt mogelijk de mosselzaadjes tot consumptiemosselen te laten uitgroeien, met zo min mogelijk uitval (verlies). In dit project worden tellingen van mossellarven uitgevoerd om meer inzicht te verkrijgen in het beste moment voor het uitzetten van zogenaamde MZI-systemen om mosselzaadjes te vangen. De groei en overleving van het mosselzaad na het zaaien op de kweekpercelen wordt gevolgd in een monitoringsprogramma in de Waddenzee en de Oosterschelde. Een ander belangrijk onderdeel van dit project is het uitvoeren van praktische experimenten samen met mosselkwekers. Hierbij kijken we bijvoorbeeld wat de beste dichtheid is voor het uitzaaien van mosselzaad op de percelen, de rol van krabben en zeesterren op de mosselsterfte en de effectiviteit van vistuigen.

3. Strategische vragen tbv maatschappelijk draagvlak

Mosselvisserij en mosselkweek gebeurt in het open water van de Oosterschelde en de Waddenzee, dit zijn beschermde gebieden waar veel andere partijen ook belangen hebben. Er is maatschappelijk draagvlak nodig om van die gebieden gebruik te mogen maken. Duurzame schelpdiercultuur houdt in dat het economisch rendeert, zo min mogelijk gevolgen heeft voor de natuur en wordt geaccepteerd door de samenleving. Dit deelproject pakt de kennisvragen op die hieruit voortvloeien als onderdeel van de langetermijnstrategie van de mosselsector. Zo bekijken we in hoeverre de mosselkweek bijdraagt aan de natuurwaarden van de Westelijke Waddenzee, wat het effect is van mosselkweek op de voedselbeschikbaarheid (draagkracht) voor overige schelpdieren, en welke verdere effecten kweek en visserij hebben op ecologie en waterkwaliteit.

4. Ad-Hoc vragen

Veel kennisvragen zijn niet vooraf te voorzien en komen soms plotseling op. Voor mosselkwekers is het belangrijk dat er expertise beschikbaar is op het moment dat zij vragen hebben die van belang zijn voor de continuïteit van het mosselkweekbedrijf. Het waarborgen van deze kennis is een expliciet onderdeel binnen het KOMPRO-project. Onderzoekers volgen actief ontwikkelingen die voor de mosselsector van belang kunnen zijn, zodat hier indien nodig snel aanvullend onderzoek voor kan worden ontwikkeld.

Om praktijkvragen van kwekers snel een laagdrempelig aan te pakken is de Helpdesk Mosselkweek ingericht. Onderzoekers staan klaar om vragen snel en adequaat te beantwoorden vanuit hun wetenschappelijke achtergrond.